W dniach 7-8 października 2024 roku, na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego SGGW w Rogowie, tuż przy rogowskim Arboretum, odbył się VI Kongres Diagnostyki Drzew – wydarzenie, które przyciągnęło pracowników zarządów zieleni miejskiej, arborystów oraz specjalistów zajmujących się diagnostyką drzew z całej Polski, a także z innych państw. Tegoroczna edycja skupiła się na dwóch kluczowych zagadnieniach: zarządzaniu zadrzewieniami miejskimi oraz opiece nad drzewami zaniedbanymi i okaleczonymi.
Autor: Magdalena Wysmyk
Kongres otworzył Kamil Witkoś-Gnach, mówiąc o potrzebie współpracy, wymiany doświadczeń i networkingu. Następnie rozpoczęła się seria prelekcji, poświęcona zadrzewieniom miejskim. Pierwszą z nich wygłosił Kenton Rogers, prezes brytyjskiej firmy Treeconomics, podkreślając, że drzewa są niedocenianym zasobem miast, mimo niewątpliwych korzyści środowiskowych, społecznych i ekonomicznych, jakie zapewniają użytkownikom miejskich przestrzeni. Opowiedział o wyzwaniach, przed jakimi stoi Wielka Brytania, gdzie w większości gmin brakuje publicznie dostępnych strategii zarządzania zadrzewieniami, a nadmiar publikacji poświęconych strategiom zarządzania drzewami i powielających te same treści częściej zniechęca do działania, zamiast do niego motywować. Swoje wystąpienie zakończył apelem, by wspólnie stawiać czoła wyzwaniom, myśleć i planować szeroko i długoterminowo.
Tematykę zarządzania zadrzewieniami miejskimi kontynuowała również Abby Seneor z Węgier, przedstawicielka firmy greehill i specjalistka do spraw IT. Opowiedziała o tym, w jaki sposób sztuczna inteligencja może pomóc w zarządzaniu drzewami, jak wyglądał proces uczenia AI, dzięki któremu teraz możliwe jest wykorzystywanie jej do wielkoobszarowej inwentaryzacji drzew, a także o tym, z czym sztuczna inteligencja jeszcze sobie nie radzi.
Po krótkiej przerwie rozpoczął się drugi blok tematyczny, poświęcony zapuszczonym polardom. W pierwszej kolejności wystąpiła Stefania Gasperini z Włoch, przedstawiając opracowane wspólnie z Giovannim Morellim koncepcje architektoniki drzew w kontekście drzew trudnych – między innymi drzew ogłowionych i drzew sędziwych. Gasperini omówiła cykl życia drzewa oraz procesy zachodzące w koronie, pniu i korzeniach na poszczególnych etapach jego rozwoju, a następnie zwróciła uwagę, jakie symptomy (które możemy odnotować w trakcie inspekcji) mogą świadczyć o obniżonej odporności drzewa na złamania lub inne uszkodzenia.
Fot. 3. Abby Seneor (greehill) opowiedziała o sztucznej inteligencji oraz uczeniu maszynowym w zarządzaniu drzewami.
Kolejny prelegent, Reg Harris – arborysta i konsultant ds. drzew weterańskich, opiekujący się najsłynniejszymi drzewami Wielkiej Brytanii, przedstawił temat opieki nad zapuszczonymi polardami od strony praktycznej. Harris w pierwszej kolejności omówił historię podejścia do zapuszczonych polardów, a następnie przedstawił swoje własne obserwacje oraz to, jak doprowadziły one do diametralnych zmian w opiece nad drzewami, które dawniej głowiono, a później zaniedbano.
Fot. 4 i 5. Stefania Gaseprini (po lewej) opowiadająca o architektonice zapuszczonych pollardów. Red Harris opowiedział o opiece nad takimi drzewami.
Fot. 6 i 7. Laureaci Jesionów Arborystyki: prof. Jacek Borowski (po lewej) i Jerzy Stolarczyk
Po przerwie obiadowej nastąpił istotny moment: głos zabrała Beata Pachnowska, która ogłosiła tegorocznych laureatów Jesionów Arborystyki – nagrody przyznawanej co roku za szczególne zasługi dla rozwoju arborystyki. W tym roku statuetki powędrowały w ręce dwóch laureatów: profesora Jacka Borowskiego (profesor emeritus SGGW) – autora licznych publikacji naukowych i popularyzatorskich, wieloletniego prezesa Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego i współautora standardów zieleni Warszawy, „za skuteczność w łączeniu dendrologii i praktyki pracy na drzewach”. Drugą statuetkę otrzymał Jerzy Stolarczyk – arborysta prowadzący od lat firmę EKO-TREK, ekspert w dziedzinie diagnostyki instrumentalnej i drzew weterańskich, wynalazca sondy arborystycznej, inicjator wielu zmian i instytucji wpierających rozwój współczesnej arborystyki w Polsce, „za uczenie nas jak rozumieć, badać i chronić drzewa podążając za nimi”.
Ostatnia prelekcja poświęcona była jednej z najświeższych na arborystycznym rynku wydawniczym i budzących ogromne zainteresowanie publikacji: Roots. A Field Guide for Identification. Prelekcję wygłosiła jej współautorka– Kristin Moldestad, opowiadając, w niezwykle entuzjastyczny sposób, o tym, skąd wziął się pomysł na publikację, jak wyglądało jej powstawanie oraz o tym, co najważniejsze: w jaki sposób można nauczyć się rozpoznawać, do drzewa jakiego gatunku należą dane korzenie.
Fot. 4. Kristin Moldestad.
Pierwszy dzień zakończył zupełnie nowy panel: Tree Speakers’ Corner, czyli seria krótkich wystąpień uczestników Kongresu. Wśród tematów tej części kongresu znalazły się japońskie techniki formowania koron drzew (Rafał Wodzicki), rola ochrony nietoperzy i innych organizmów w zachowaniu drzew sędziwych i weterańskich (Julia Kończak), Archiwum Społeczne Drzew jako przykład rejestracji danych o drzewach (Magdalena Garczarczyk), prowadzenie drzew zniszczonych cięciami lub wojną (prezentację, przygotowaną wspólnie z Oleną Vakarenko, przedstawił dr inż. Piotr Tyszko-Chmielowiec), zarządzanie drzewami weterańskimi na terenach wiejskich i w małych miejscowościach (dr Agnieszka Ryzza-Woźniak), specyfika pracy kobiet-arborystek (Justyna Porożyńska-Majewska). Ponadto Grzegorz Szczerba i Paweł Rybus (ZZW Warszawa) opowiedzieli o swoich doświadczeniach z diagnostyki instrumentalnej wykonywanej przez pracowników urzędu, a Krystian Komarnicki, który specjalnie w tym celu przywiózł do Rogowa sporą kolekcję zgromadzonych na przestrzeni lat eksponatów, poprowadził warsztat (połączony z prezentacją) poświęcony grzybom nadrzewnym.
Drugi dzień miał charakter warsztatowy. Rozpoczął się on panelem dyskusyjnym poświęconym kwestii, która wielu inspektorom i urzędnikom zajmującym się zarządzaniem drzewami i zadrzewieniami miejskimi oraz oceną stanu drzew często spędza sen z powiek – kwestii odpowiedzialności. W panelu poprowadzonym przez Kamila Witkosia-Gnacha wzięli udział: Olga Pasieka z ZZM we Wrocławiu, Agnieszka Macura – radczyni prawna i Mariusz Krynicki, którzy zgodnie ustalili, że najważniejszą zasadą w pracy z drzewami jest zasada dochowywania należytej staranności.
Następnie uczestnicy zebrali się w podgrupach, by wziąć udział w wybranych przez siebie warsztatach. Reg Harris przedstawił techniki stosowane przez niego w opiece nad zapuszczonymi polardami, Kristin Moldestad zaprosiła uczestników na praktyczne zajęcia z identyfikacji drzew na podstawie korzeni, Stefania Gasperini i Giovanni Morelli w iście włoskim stylu przedstawili swoje koncepcje odczytywania języka drzew na przykładzie architektoniki drzew rosnących na terenie kampusu SGGW w Rogowie, Mariusz Krynicki omówił metody przeprowadzania oceny obszarowej, dr Tatiana Swoczyna z pomocą Marka Kościeszy przedstawiła wybrane nieinwazyjne metody oceny stanu fizjologicznego drzew, Piotr Banaszczak oprowadzał uczestników po Arboretum, a profesor Jacek Borowski przeprowadził, wspólnie z dr Małgorzatą Pstrągowską-Morończyk, całodniowy warsztat z rozpoznawania gatunków drzew.
Fot. 5. Stefania Gasperini i Giovanni Morelli podczas warsztatów.
Kongres Diagnostyki Drzew to nie tylko kluczowe wydarzenie branżowe, sprzyjające nawiązywaniu cennych relacji, ale także okazja do integracji w swobodnej atmosferze. Tradycyjne ognisko towarzyszące kongresowi stworzyło idealną przestrzeń do nieformalnych rozmów i wymiany doświadczeń związanych z pracą z drzewami. Ta wyjątkowa kombinacja merytorycznych obrad i luźnych spotkań doskonale oddaje ducha wydarzenia, czyniąc je niezapomnianym i wartościowym dla wszystkich uczestników.
Pragniemy serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom Kongresu, Arboretum SGGW w Rogowie i Piotrowi Banaszczakowi za gościnność, a także tłumaczom, fotografom i wszystkim osobom, dzięki którym wydarzenie to mogło się odbyć.